SOSYAL MEDYADAN HAKARET SUÇU NEDİR?
Sosyal medya kullanımı çok yaygınlaşmıştır.Sosyal medya mecralarında hakaret suçu (TCK 125 suçu) işlemek de oldukça yaygındır. Twitter, Facebook, YouTube, Instagram vb. sosyal medyadan hakaret edildiği zaman bu, Türk Ceza Kanunu anlamında suç teşkil etmektedir.
Uygulamada en çok gördüğümüz; Instagram paylaşımlarında hakaret, Twitter’dan hakaret içeren tweet ve DM mesajları, Facebook üzerinden paylaşımlara hakaret içerikli yorum yazma vb. birçok şekilde internetten hakaret suçu işlenmektedir. Bunların tamamı bakımından suç duyurusunda bulunma ve tazminat talep etme imkanı söz konusudur.
Bireyin onuru, hakaret suçunun konusu oluşturmakta olup, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde, “Bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırı” anlatımıyla suçun konusu ifade edilmektedir. Suç fiilleri, suçun konusuna göre zarar ve tehlike suçu olmak üzere ikiye ayrılmakta, hakaret suçu da bu bağlamda tehlike suçu olarak kabul edilmektedir. Tehlike suçlarında, suçun konusunun zarar tehlikesiyle muhatap olması suçun hayata geçmesi bakımından yeterli görülmektedir. Bireyin sosyal hayattaki değerini zedeleyen, itibarını değersizleştiren hakaret, kişilerin manevi değerlerine yapılan bir saldırı olarak ifade edilmektedir. Hakaret suçunda asıl amaç bireyin manevi değerleri olduğundan, suçun teşekkülü için mağdurun onurunu kaybetmesi beklenmez. Diğer yandan, tehlike suçları somut ve soyut tehlike suçları olarak ikiye ayrılmaktadır. Somut tehlike suçu kavramında hakiki bir zarar tehlikesinin teşekkülü beklenirken, soyut tehlike suçu kavramında ise, hareketin icrası kâfi görülmekte, maddi bir tehlikenin ortaya çıkması gerekmemektedir. Bu itibarla, hakaret suçu soyut tehlike suçlarından biri olarak değerlendirilmekte, zarar suçu olarak görülmemektedir.
TCK m.125
1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.
(3) Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.
İNTERNET VE SOSYAL MEDYA YOLUYLA HAKARET SUÇUNUN CEZASI NEDİR?
Hakaret suçunun basit şekilde işlenmesi halinde cezası, 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası şeklindedir. Ancak sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni olduğundan, hakaret suçunun cezası 1/6 oranında artırılır.
Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir (TCK m.125/1).
Sosyal Medyadan Hakaret Suçunda Cezayı Artıran Haller
Hakaret suçunun;
- Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret edilmesi halinde verilecek olan cezanın alt sınırı 1 yıldan az olamaz.
- Kişinin siyasi, sosyal veya felsefi düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uymasından ve bu sebeple kutsal saydığı değerlerine hakaret edilmesi halinde verilecek olan cezanın alt sınırı 1 yıldan az olamaz.
- Ancak sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni olduğundan, hakaret suçunun cezası 1/6 oranında artırılır.
İNTERNET VE SOSYAL MEDYA YOLUYLA HAKARET SUÇU NASIL İŞLENİR?
Sosyal medya üzerinden hakaret edilmesi Türk Ceza Kanunu uyarınca suçtur. Twitter, Facebook, Instagram ve benzeri uygulamalar üzerinden işlenebilir. Sosyal medya uygulamaları üzerinden hakaret içerikli yorum, tweet, DM atmak gibi birçok yolla işlenebilir.
Hakaret suçu 2 şekilde işlenebilir:
- Bir kimsenin şeref, onur ve saygınlığını zedelemek için somut bir fiil isnad edilmesi. Örneğin “Bir kişiye yönelik olarak sürekli dolandırıcılık yapıyor, bizi o dolandırdı .” demekle somut bir fiil isnad edilmiştir.
- Bazı söz ve davranışlarla kişinin rencide edilmesi, küçük düşürülmesi. Örneğin, İnstagram’da bir kişiye “gerizekalı, öküz” şeklinde yorum atılması hakaret suçunu oluşturur.
Sosyal medya üzerinden bir kişiye yönelik olarak “ manyak, hayvan, köpek, beyinsiz” vb. sözlerde bulunmak hakaret suçunu oluşturur.
Bir kimsenin fiziksel özelliğine yönelik olgu yapılması hakaret suçunu oluşturur. Örneğin, gözleri görmeyen birine “kör” ya da aksayarak yürüyen birine “topal” demek suretiyle sosyal medya üzerinden paylaşım yapılması hakaret suçunu oluşturur.
Ancak beddua niteliğindeki sözler hakaret suçunu oluşturmaz ya da kaba ve nezaket dışı sözler hakaret suçunu oluşturmayacaktır.
Hakaret suçu, bir kişinin gıyabında da işlenebilir. Yani kişinin yokluğunda hakaret edilmesidir. Bu durumda hakaret suçunun oluşabilmesi için en az 3 kişinin öğrenmesi gerekir. Ancak hakareti duyan kişilerin birbirlerine haber vererek 3 kişinin öğrenmesinin sağlanması değildir. Failin kendisi, 3 kişiye ayrı ayrı veya toplu olarak, bir kişiyi kastederek hakaret etmesi gerekir. Örneğin, mağdurun olmadığı bir 3 kişinin bulunduğu bir ortamda, mağdura yönelik olarak hakaret edilmesi.
Beddua niteliğindeki sözler hakaret suçunu oluşturmaz. Örneğin, sosyal medya üzerinden söylenen “allah seni kör etsin”, “allah belanı versin”, “cehenneme kadar yolun var” “allah ailenden çıkartsın” gibi sözler beddua niteliğinde sözler olduğundan Yargıtay tarafından hakaret suçu olarak kabul edilmemektedir.
İnternet Üzerinden Hakaret Suçu Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaştırma
Sosyal medyadan hakaret suçu şikayet gerektiren suçlar arasındadır. Dolayısıyla kişinin suçu emniyet birimleri ya da savcılığa şikayet etmesi gerekmektedir. Ayrıca sosyal medyadan hakaret suçu zamanaşımı süresi 6 ay olduğu için hakaret eyleminin kime karşı gerçekleştirildiği anlaşıldıktan sonra 6 aylık süre içerisinde şikayetin gerçekleştirilmemesi halinde şikayet hakkı ortadan kalkar.
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu (TCK m.125/3) şikayete tabi değildir. Bu nedenle hakaret suçunun bu şekli için herhangi bir şikayet süresi sınırlaması yoktur. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçun işlenmesi halinde cumhuriyet savcılığı resen soruşturma açar.
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu hariç, tüm hakaret suçları (TCK md.125/1-2-3), taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.
Hakaret suçları nedeniyle yapılan yargılamalar ASLİYE CEZA MAHKEMESİ tarafından yerine getirilir.